شاخص ترس و طمع و کاربرد آن در بازار رمزارزها

شاخص ترس و طمع راهی برای سنجش نوسانات بازار ارزها و قیمت مناسب آن است. نظریه‌‌ی این شاخص بر این منطق استوار است که ترس بیش از حد باعث کاهش قیمت سهام می‌شود و حرص و طمع بیش از حد تأثیر معکوس بر بازار دارد.

شاخص ترس و طمع چیست

شاخص ترس و طمع توسط CNNMoney برای اندازه گیری دو احساس اصلی تأثیر‌گذار بر سرمایه‌گذاری ایجاد شده‌ است. از نظر تئوری، این شاخص می‌تواند برای صعودی یا نزولی بودن بازار و سنجش مناسب‌ترین قیمت استفاده شود؛ به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه اندازه گیری می‌شود و بین صفر (ترس شدید) تا صد (طمع شدید) متغیر است.

هنگامی که سرمایه‌گذاران می‌ترسند‌، با فروش سهام خود باعث پایین آمدن قیمت آن سهام تا زیر ارزش واقعی آن می‌شوند و هنگامی که سرمایه‌گذاران طمع می‌کنند، با خرید بالای سهام باعث افزایش قیمت آن در بازار می‌شوند.به این ترتیب ترس شدید در شاخص ترس و طمع، نشانه نگرانی بیش از حد سرمایه‌گذاران است، اما می‌تواند فرصتی برای خرید نیز باشد و حرص شدید در این شاخص، نیاز بازار به اصلاح و زمان مناسبی برای فروش را نشان می‌دهد.

در این شاخص:

• صفر تا 24 نشان‌دهنده ترس شدید
• 25 تا 50 نشان‌دهنده ترس
• 50 نشان‌دهنده حالت خنثی و بینابین
• 51 تا 74 نشان‌دهنده طمع
• 75 تا صد نشان‌دهنده طمع شدید

محاسبه شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع برمبنای دو فرضیه اندازه‌گیری می‌شود:

• ترس بیش از حد باعث معامله ارزها زیر قیمت واقعی آن‌ها می‌شود.

• حرص و طمع افسارگسیخته منجر به عرضه غیرمنطقی و قیمت بالای ارزها می‌شود.

وارن بافت درباره ترس و طمع در بازار می‌گوید:

-          وقتی دیگران حریص هستند، بترسید و وقتی دیگران می‌ترسند، حریص باشید.

وقتی شاخص به عدد 90 (طمع شدید) نزدیک شود، ممکن ارزش سهام را بیشتر از ارزش واقعی آن نشان دهد و سرمایه‌گذاران را به فروش سهام تشویق کند یا زمانی که این شاخص از عدد 50 به 100 نزدیک می‌شود، نشان‌دهنده افزایش طمع در بازار خواهد بود و احتمال نزولی شدن بازار وجود خواهد داشت؛ از طرفی اگر این شاخص بین صفر تا 20 قرار بگیرد، .وجود ترس در بازار را نشان می‌دهد و ممکن است در ادامه بازاری صعودی را شاهد باشیم.

شاخص ترس و طمع در زمان معرفی‌اش برای مشخص کردن میزان ترس و طمع در بازار سهام، هفت فاکتور مختلف را بررسی می‌کرد که هر هفت فاکتور بین صفر تا 100 محاسبه می‌شدند و همه در محاسبه شاخص ترس و طمع وزنی برابر داشتند:

تغییرات قیمت سهام (Price Momentum)‌:

میانگین متحرک 125 روزه شاخص S&P 500 را با خود شاخص S&P 500 مقایسه می‌کند. اگر رقم حاصل زیر شاخص S&P 500 باشد، ترس در سرمایه‌گذاری وجود دارد. در اصل، روندهای کوتاه مدت و میان مدت را می‌توان با میانگین‌های متحرک 10، 50 و 200 شناسایی کرد. زمانی که قیمتی بالاتر از این میانگین‌ها حرکت کند، روند صعودی و اگر پایین‌تر حرکت کند، روند نزولی دارد.

قدرت قیمت سهام (Stock Price Strength)

محاسبه تعداد ارزهایی که به بالاترین قیمت در 52 هفته در مقابل ارزهایی که به پایین‌ترین سطح در همان زمان رسیده باشند را در بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) محاسبه می‌کند. هرچه تعداد معامله بیشتری با قیمت بالا انجام شود، طمع بیشتر خواهد بود و پایین‌ترین سطح تعداد معاملات بیانگر ترس در سرمایه‌گذاری است.

حجم قیمت و معاملات سهام (Stock Price Breadth)

تجزیه و تحلیل حجم معاملات در زمان بازار افزایشی در مقابل بازار کاهشی را نشان می‌دهد. هرچه معاملات بیشتری در زمان مثبت انجام شود، بازار طمع بیشتری دارد و هرچه معاملات بیشتری بازار کاهشی انجام شود، ترس بیشتری بر بازار حاکم است.

تقاضا برای اوراق قرضه با ریسک بالا (Junk Bond Demand)

این شاخص تمایل ریسک‌پذیری را با محاسبه بازه خرید اوراق قرضه با ریسک پایین (investment-Grade Bonds) و اوراق قرضه با ریسک بالا (Junk Bonds) را اندازه گیری می‌کند. تقاضای بالا برای اوراق با ریسک زیاد، نشان‌دهنده طمع بیشتر در بازار است.

نوسانات بازار (Market Volatility)

شاخص نوسانات بازار (VIX) بر مبنای میانگین متحرک 50 روزه محاسبه می‌شود. هنگامی که سرمایه‌گذاران موقعیت‌های فعلی خود را رها و موقعیت‌های جدیدی در بازار نامطمئن باز می‌کنند،‌ نوسانات بازار بیشتر می‌شود و سطح بالای نوسانات نیز نشانه ترس است.

اما اگر سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را نگه دارند، نوسانات بازار کمتر خواهد شد و در این شرایط می‌توان گفت که طمع در بازار وجود دارد.

تقاضا برای پناهگاه امن (Safe Heaven Demand)

با عملکرد مناسب اوراق قرضه، سرمایه‌گذاران انتظار کاهش قیمت‌ها را دارند و عموما برای امن نگه‌داشتن سرما‌یه خود، آن را از بورس اوراق بهادار خارج می‌کنند. این شرایط نشان‌دهنده وجود ترس در بازار است.

داشتن اختیار خریدوفروش (Put and Call Options)

وقتی داشتن حق فروش از داشتن حق خرید بیشتر شود، ترس در بازار وجود دارد و وقتی حق خرید از حق فروش بیشتر شود، طمع در بازار بیشتر است.

شاخص ترس و طمع در بازار ارزهای دیجیتال

با توجه به نوسانات شدید بازار ارزهای دیجیتال، تحلیل عوامل تأثیرگذار بر این بازار اهمیت بالایی دارد و شاخص‌های بسیاری نیز به این منظور ایجاد شده‌اند. یکی از این عوامل تأثیرگذار در بازار احساسات سرمایه‌گذاران است و شاخص ترس و طمع نیز رفتار این احساست را بررسی می‌کند.

وب سایت Alternative.me میزان ترس و طمع در بازار رمزارزها را تحلیل و این شاخص را اندازه‌گیری می‌کند.

به گفته این وب‌سایت، بازار ارزهای دیجیتال نیز مانند بازارهای‌ سنتی رفتاری احساسی دارند و هنگامی که بازار صعودی است، مردم ممکن است دچار ترس از جاماندن یا از دست دادن دارایی (FOMO) شوند یا رمزارزهای خود را در واکنش غیرمنطقی به دیدن کاهش قیمت‌ها و قرمز شدن بازار بفروشند.

اجزای شاخص ترس و طمع در بازار ارزهای دیجیتال

فاکتورهایی که برای اندازه‌گیری این شاخص استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

نوسانات رمزارزها (Volatility)

نوسانات روزانه رمزارزها با میانگین نوسانات 30 و 90 روز گذشته مقایسه می‌شود و در صورت نوسانات بالا، مقدار عددی این شاخص بیشتر (افزایش طمع) و در صورت نوسانات پایین، این شاخص عدد کمتری (افزایش ترس) را نشان می‌دهد.

قدرت یا حجم بازار (Market Momentum and Volume)

حجم و قدرت بازار فعلی مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ رقم بالای این عدد و حجم بالای خرید در بازار را می‌توان نشانه طمع زیاد و کاهش این عدد را می‌توان نشانه ترس زیاد در بازار دانست.

شبکه‌های اجتماعی (Social Media)

تمایل مردم به یک رمزارز خاص و بحث‌برانگیزی و سرعت بازخورد آن در شبکه‌های اجتماعی یکی از فاکتور‌های این شاخص شمرده می‌شود. رقم بالای این فاکتور حاکی از افزایش علاقه عمومی به آن رمزارز است که در نهایت باعث حرص بیشتری در بازار می‌شود.

نظرسنجی‌ها (Surveys)

نظرات و تفکرات سرمایه‌گذاران درباره ارزیابی هر ارز دیجیتال می‌تواند عامل موثری در شناخت رفتار بازار در مورد آن باشد. برای مثال، اگر نظرسنجی‌ها روندی صعودی برای یک رمزارز را نشان دهد، این عامل طمع در بازار را نشان خواهد داد.

نظرسنجی از سرمایه‌گذاران در گذشته یکی از فاکتورهای مورد استفاده در شاخص ترس و طمع بود، اما امروزه دیگر از آن استفاده نمی‌شود.

تسلط (Dominance)

میزان تسلط هر رمزارز در بازار می‌تواند تاثیراتی روی دیگر رمزارزها داشته باشد.

برای مثال کاهش تسلط بیت کوین در بازار، ترس در بازار این رمزارز را نشان می‌دهد و در نتیجه آن سرمایه‌گذاری بیشتری روی آلت‌کوین‌ها انجام می‌شود و اگر این فاکتور افزایش تسلط بیت کوین در بازار را نشان دهد،‌ این شاخص طمع و علاقه بیشتر به سرمایه‌گذاری روی‌ آن را نشان می‌دهد.

به‌طور کلی می‌توان گفت که علاقه عمومی به یک ارز دیجیتال باعث به وجود آمدن رفتاری حریصانه و علاقه به خرید آن را منجر خواهد شد.

ترندها (Trends)

استفاده از ترند‌ها و بررسی آن‌ها در محاسبه شاخص ترس و طمع کاربرد زیادی دارد، برای مثال اگر مقدار جستجوی کلماتی مانند خرید بیت کوین، نگه‌داری بیت کوین و قیمت بیت کوین در موتورهای جستجو مانند گوگل زیاد شود، می‌توان نتیجه گرفت که رفتار احساسی و حریصانه برای خرید آن در بازار وجود دارد.

هرکدام از این فاکتورها وزن های متفاوتی در اندازه‌گیری شاخص ترس و طمع دارند: نوسانات رمزارزها معادل 25 درصد، قدرت یا حجم بازار 25 درصد، تأثیر شبکه‌های اجتماعی و نظرسنجی‌ها هر کدام پانزده درصد و میزان تسلط و ترندها نیز هر کدام 10 درصد در محاسبه شاخص ترس و طمع نقش ایفا می‌کنند.

درک شاخص ترس و طمع

از نظر تئوری، شاخص ترس و طمع مانند یک فشار‌سنج عمل می‌کند و بازار را از دید احساسی سرمایه‌گذاران در مورد قیمت آن بررسی می‌کند. این شاخص نوعی شاخص مخالف (contrarian index) محسوب می‌شود و به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که با توجه به قیمت کنونی، ترس و طمع بازار چقدر است.

شاخص ترس و طمع به دو هدف استفاده می‌شود:

1. ابزاری برای مقابله با احساسات بازار

احساسات یکی از عوامل مهم نوسانات بازار به شمار می‌روند و سرمایه‌گذاران با علم به این مطلب و استفاده از شاخص ترس و طمع می‌توانند به نفع خود استفاده کنند. این شاخص دید کلی روند قیمتی در بازار را نشان‌ می‌دهد.

شاخص‌های احساسات بازار در زمان‌بندی ورود به بازار بسیار مفید هستند؛ برای مثال وقتی شاخص ترس و طمع بین 51 تا 100 باشد و طمع در بازار را نشان دهد با کاهش حجم معاملات می‌توان ریسک از دست دادن سرمایه را کاهش داد، از طرفی زمانی که این شاخص بین صفر تا 49 و بیانگر ترس شدید در بازار باشد، خرید رمزارز می‌تواند سودآور باشد.

2. ابزاری برای تأیید اقدامات

هنگامی که رفتار بازار از ترس به طمع یا بالعکس تغییر پیدا می‌کند، شاخص ترس و طمع می‌تواند برای تأیید فرصت‌های سرمایه‌گذاری یا خرپج از بازار مورد استفاده قرار گیرد. این مورد در شرایطی بهبود پیدا کردن بازار یا ریزش آن، بسیار کاربردی است.

احساسات تأثیرگذار دیگر روی بازار

جدای از تأثیرات ترس و طمع روی نوسانات بازار، احساسات دیگری مانند نگرانی، هیجان، خستگی، نا‌امیدی یا امیدواری نیز روی رفتار سرمایه‌گذاران تأثیرگذار هستند.

• نگرانی از نداشتن کنترل کافی روی سرمایه و معاملات می‌تواند انگیزه‌ای برای تصمیمات نامناسب باشد.

• ·هیجان ناشی از عملکرد بسیار خوب یک سرمایه‌گذار یا دریافت سود سرشار می‌تواند خطرپذیری او را بالا ببرد و باعث انجام و در نتیجه او را وادار به انجام معاملات بیشتری بکند.

• خستگی از انجام معاملات قبلی به دلیل حجم و نوسانات بسیار کم، ممکن است سرمایه‌گذار را وسوسه کند تا سفارش‌های معاملات معمول خود را ببندند و معاملات جدیدی را شروع کند که در آن سررشته یا تجربه‌ای ندارد.

• ناامیدی از جا ماندن از بازار و ترک بازار.

• امیدواری واهی و نپذیرفتن اشتباهات که باعث می‌شوند سرمایه‌گذاران بدون توجه به تجربه‌های قبلی و سیگنال‌ها اقداماتی وسوسه‌انگیز انجام دهند و در نتیجه سرمایه خود را از دست بدهند.

مزایای استفاده از شاخص ترس و طمع

به گفته برخی متخصصان، ترس و طمع مانند خیلی از احساسات دیگر، می‌توانند با تأثیر بر مغز ناخودآگاه باعث تصمیماتی غیرعاقلانه شوند. با اینکه تا حالا تحقیقی جامع برای عملکرد شیمیایی این دو فاکتور روی مغز ما انجام نگرفته است، اما وقتی پای انسان و دارایی‌اش در میان باشد، ترس و طمع می‌توانند محرک‌های قدرتمندی باشند.

شاخص ترس و طمع می‌تواند برای تشخیص زمان ورود به بازار و خروج از آن بسیار سودآور باشد

بسیاری از سرمایه‌گذاران رفتاری احساسی دارند و مطالعات چندین دهه اقتصاد رفتاری نیز شواهدی مبنی بر تأثیرات ترس و طمع در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران را نشان می‌دهد؛ همین امر می‌تواند دلیل محکمی برای اهمیت شاخص CNN باشد.

بررسی و تحقیقات نشان می‌دهد که شاخص ترس و طمع در بیشتر مواقع قابل اعتماد است؛ برای مثال، زمانی که در 27 شهریور 1387 (17 سپتامبر 2008) شاخص S&P 500 پس از ورشکستگی بانک Lehman Brothers و نابودی شرکت بزرگ بیمه AIG، به کمترین میزان در سه سال گذشته‌اش رسید؛ شاخص ترس و طمع نیز عدد 12 (ترس شدید) را نشان داد و در مقابل، زمانی که در شهریور 1391 (سپتامبر 2012 میلادی) سهام جهانی پس از سومین تسهیل کمی Federal Reserve افزایش یافت، این شاخص به عدد 90 نزدیک شد.

معایب شاخص ترس و طمع

بسیاری از صاحب نظران معتقدند که شاخص ترس و طمع شاخص مفیدی می‌تواند به شرط آنکه که تنها ابزار برای تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاری نباشد؛ چرا که احساسات نمی‌توانند به تنهایی برای نتیجه‌گیری و پیش‌بینی درباره بازار قابل اطمینان باشند. کنترل ترس و طمع می‌تواند به سرمایه‌گذاران در تشخیص فرصت‌های خرید یا اجتناب از ارزش‌گذاری بیش از حد در یک سهام کمک کند و جلوی وسوسه‌ها را بگیرد.

شاخص ترس و طمع معمولاً برای ورود در زمان مناسب به بازار استفاده می‌شود و با توجه به این استراتژی، برخی این شاخص را ابزاری مناسبی برای سرمایه‌گذاری نمی‌دانند.

برخی از منتقدین اینطور استدلال می‌کنند که شاخص ترس و طمع ممکن است باعث تشویق سرمایه‌گذاران به انجام معامله‌های مکرر در مدت زمان کوتاه شود و این استراتژی در طول تاریخ سوددهی پایینی برای سرمایه‌گذاران خواهد داشت.

احساس ترس قوی‌تر از احساس طمع

استفاده از احساس ترس هنگام سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال می‌تواند بسیار سودآور باشد، چرا که این احساس از طمع قوی‌تر است و می‌تواند محرک قوی‌تری برای رفتار‌های ناگهانی در این بازار باشد.

ترس از تکرار اشتباهات مشابه

ترس یکی از قدرتمندترین محرک‌ها برای تمایل به بهبود و عملکرد بهتر است. برای مثال با پایین آمدن قیمت‌ها احساس ترس بر سرمایه‌گذاران غلبه می‌کند و ممکن است برای از دست ندادن بیشتر سرمایه، دارایی‌های خود را حتی زیرقیمت بفروشند. ماندن و ادامه مسیر طبق برنامه‌ریزی‌های قبلی می‌تواند در اجتناب از این اتفاق مفید باشد.

ترس از اشتباه کردن

ترس از اشتباه کردن فرصت کسب تجربه را از سرمایه‌گذاران می‌گیرد. شرایط هر فردی با دیگری متفاوت است و هر فردی در زندگی‌ درگیری‌های مختلفی را تجربه می‌کند و میزان تحمل استرس برای هر شخص نیز متفاوت است. شکست و تمرین بیشتر، شانس یادگیری بیشتری را فراهم می‌کند و می‌توان دید بهتری برای تصمیم‌های آینده ایجاد کند.

غلبه بر احساس ترس و طمع در انجام معاملات

بهترین راه برای غلبه بر ترس و طمع در معاملات، برنامه‌ریزی برای معامله و پایبند بودن به آن است. برنامه‌‌ریزی برای انجام معاملات می‌تواند از اقدام احساسی و ناگهانی جلوگیری کند.

اقداماتی که ممکن است در نتیجه نوسانات بی‌دلیل بازار انجام شوند و خارج از برنامه انجام شوند عبارت‌اند از: انحراف از سطح بهین?، حذف حد ضرر یا دو برابر کردن آن

یکی دیگر از راه‌های کاهش تأثیرات احساسی، کاهش حجم معاملات است؛ داشتن و درج کردن سابقه معاملات نیز راه دیگری برای اجتناب از تأثیرات ترس و طمع محسوب می‌شود؛ داشتن سابقه معاملات نیز باعث می‌شود که سرمایه‌گذار دید بهتری در شرایط مختلف بازار و تجربه نوسانات بازار در آن شرایط داشته باشد و بتواند بهتر و عاقلانه‌تر تصمیم بگیرد.

راه دیگر غلبه بر احساس ترس و طمع استفاده از تجربه دیگران است.

با توجه به تمام موارد گفته شده در رابطه با شاخص ترس و طمع باید توجه داشت که تمام ابزارهای تحلیلی و شاخص‌ها تنها وسیله‌ای برای پیش‌بینی روند ارزهای دیجیتال محسوب می‌شوند و عاری از خطا یا قابل اطمینان صددرصدی نیستند.

شما تابه‌حال تجربه استفاده از این شاخص را در معاملات خود داشته‌اید؟ دیدگاه خود را درباره مزایا و معایب استفاده از آن بنویسید.

منبع: زومیت